De Brandweeracademie heeft samen met Brandweer Nederland onderzoek gedaan naar het brandverloop en de overleefbaarheid in echte woningen in Zutphen. Tijdens deze praktijkexperimenten raakten veel branden al snel (en vóór het flashoverpunt) ventilatiegecontroleerd. Door het verzamelen van praktijkvoorbeelden van ondergeventileerde branden in woningen en bedrijfsgebouwen heeft de Brandweeracademie geprobeerd hierin meer inzicht te krijgen. Een mooi voorbeeld van het verbinden van vakmanschap en wetenschap. Wat zijn de voornaamste conclusies?

Tegenwoordig wordt de term ondergeventileerde brand veel gebruikt. Maar wat wordt er eigenlijk mee bedoeld? Deskundigen zijn het er niet allemaal over eens. Het komt niet voor in de lesstof, daar kennen we slechts de brandstofgecontroleerde en de ventilatiegecontroleerde brand. Daarom spreken we af: een ondergeventileerde brand is een brand die vóór flashover ventilatiegecontroleerd raakt. Dat is belangrijk, omdat juist die branden een gevaar voor brandweermensen opleveren. Bij toevoer van zuurstof, vanwege het openen van een deur of door het plots breken van een raam, kan deze brand ineens oplaaien.

De experimenten in Zutphen zijn achteraf geanalyseerd met behulp van een simulatiemodel. Niet alle branden die de symptomen vertonen, blijken ook daadwerkelijk ondergeventileerd te zijn. Het is dus niet eenduidig te herkennen of er gevaar is of niet. Dat maakt het voor brandweermensen in de praktijk lastig. Vanwege het gevaar moeten zij er van uitgaan dat er wel sprake is van een ondergeventileerde brand.

Uit de opgestuurde praktijkvoorbeelden is gebleken dat branden die de kenmerken van een ondergeventileerde brand vertonen, regelmatig voorkomen. Het is echter bij veel casussen lastig om te bepalen of het écht om een ondergeventileerde brand gaat.

Vooral in bedrijfsgebouwen waar een ondergeventileerde brand woedt, kan een offensieve buiteninzet een oplossing zijn. Hier doet de Brandweeracademie dan ook momenteel onderzoek naar. Bij aankomst zie je dat er rook uit het gebouw komt, waarvan je denkt: ‘dat is niet pluis’. Ga je naar binnen of niet? Uit de praktijkgegevens is gebleken dat bedrijfsgebouwen een ander beeld geven dan woningen. Branden in bedrijfsgebouwen zijn, in vergelijking met woningbranden, lastiger te blussen met een binneninzet. Woningbranden kunnen vaak, ondanks het gevaar, nog wel worden bedwongen.

Ondergeventileerde branden blijken best vaak voor te komen. Daarmee bevestigt de praktijk dat de experimenten in Zutphen geen studeerkamerscenario’s zijn. Het beperken van de zuurstoftoevoer is dus van belang. De belangrijkste conclusie is dan ook om, zeker bij bedrijfsgebouwen, het pand dicht te houden en indien mogelijk van buiten op te treden. Deze strategie resulteert in het winnen van tijd voor de voorbereiding voor en het uitvoeren van een effectievere inzet, zoals het vinden van de juiste plaats voor de inzet en het opbouwen van voldoende koelend vermogen. Kennis over deze tactiek is niet alleen belangrijk voor brandweermensen, maar ook voor buitenstaanders. Het lijkt immers alsof de brandweer ‘niets doet’. Dat zal wel even wennen worden. Ja, brandbestrijding is geen gemakkelijk vak!

Ricardo Weewer
Lector Brandweerkunde