Hackers hebben op 25 november 2016 het computersysteem van de San Francisco light rail company gehacked. ‘All data encrypted’ verscheen op de monitoren. Passagiers konden gratis reizen. De hackers eisten een ‘losgeld’ van 100 Bitcoins, omgerekend circa € 66.000.

Logistieke ketens

Als ik over transportveiligheid praat dan heb ik het over logistieke ketens van productie, opslag, overslag/transfer en vervoer van goederen en personen. Dan heb ik het over risicobeheersing (voorkomen van ongevallen) en crisisbeheersing (het bestrijden van de gevolgen van ongevallen). Ik richt mij ook op de mogelijke 'ongevallen' die onze samenleving in de (nabije) toekomst kunnen treffen (die dus voor kunnen komen).

Onbedoelde gebeurtenissen

Ongevallen hebben tal van (combinaties van) oorzaken. Met diverse technieken uit de risicoanalyse modelleren we de onbedoelde gebeurtenissen die kunnen leiden tot doden en gewonden, of anderszins nadelige gevolgen zoals economische schade. Dit doen we al jaren zo, waarbij we proberen zoveel mogelijk empirische data van ongelukken te gebruiken om kansen en kansverdelingen te schatten om zo risiconiveaus te kunnen bepalen. 

Intentionele daden

Echter, we hebben niet alleen te maken met onbedoelde (niet-intentionele) ongelukken, maar meer en meer zijn er lieden in deze wereld die er op uit zijn (intentioneel) het transportsysteem te ontwrichten. (Enkele voorbeelden: de Sarin-aanslagen in Tokyo (1995), de gekaapte vliegtuigen in de Verenigde Staten (2001) en de bommen/explosieven in Madrid (2004, treinen/station), Londen (2005, metro) en Brussel (2016, luchthaven en metro)). De drijfveren voor dergelijke intentionele daden variëren van het zaaien van haat en verderf of er persoonlijk financieel beter van te worden, tot 'gewoon om te laten zien dat het kan'. Dat gaat niet alleen met bommen en gevaarlijke stoffen.

Hieronder enkele extra voorbeelden die aangeven dat transportveiligheid meer is dan onbedoelde ongelukken en waarbij kwaadwillende de intentie hebben het transport van mens en goed te ontwrichten:

• Op 15 april 2015 heeft een Amerikaanse cybersecuritydeskundige de controle over een vliegtuig overgenomen tijdens een vlucht. Hij was in staat vanuit het vliegtuig één van de motoren over te nemen en vervolgens het vliegtuig te laten klimmen.
• Op 26 juni 2015 rijdt een terrorist met hoge snelheid door een bewakingshek van Air Products & Chemicals (nabij Lyon). Hij reed zijn voertuig in op diverse gasflessen met een explosie als gevolg
• In oktober en november 2016 is er zeker 15 keer 'ingebroken' op het radiocontact tussen de luchtverkeersleiding en vliegtuigen in de lucht nabij Melbourne en Avalon Airport (Australië). Zo werden 'valse' instructies gegeven zoals het op het laatste moment afbreken van de ingezette landing.

Wat kunnen we hiermee?

Wat mij betreft enkele hoofdconclusies.

Ten eerste, is transportveiligheid meer dan niet-intentionele ongevallen. Het betreft zeer zeker ook de intentionele daden. De beveiliging van transportactiviteiten en infrastructuur staat wat dit betreft nog in de kinderschoenen.

Ten tweede, de informatisering/navigatie in de transportsector kent amper grenzen. Autonome voertuigen, coöperatief rijden, op afstand bedienbare bruggen en sluizen, etcetera. Deze informatisering brengt veel goeds, maar is zelf ondertussen een (extra) risicobron.

Ten derde dat, ook in de industriële en transportsector, hulpverleners te maken kunnen/zullen krijgen met terrorisme gevolgbestrijding. Die bestrijding is toch anders dan het bestrijden van ‘reguliere’ ongevallen.

Tot slot, dat ook de hulpdiensten en hun informatie-infrastructuur zélf met intentionele daden te maken zullen gaan krijgen. De communicatie onderling (C2000), special coverage locations (SCL), het functioneren van meldkamers, het gebruik van geo-info, LCMS, communicatie bij ongevallen van de overheid naar de burgers zoals via NL-Alert. Het staat ook bol van de informatiesystemen, welke voor menig onverlaat een dankbaar object van sabotage vormt.

Wat mij betreft wordt in ieder geval een ding duidelijk. Het is vijf voor 12, high alert dus. Deze trend vraagt om verdere uitwerking van het vakgebied van de transport security (de beveiliging van transportactiviteiten). En dat niet morgen, maar vandaag.


Nils Rosmuller, lector Transportveiligheid