3 december 2020
Inmiddels is 1 december gepasseerd en daarmee is ook de Tijdelijke wet maatregelen Covid-19 in werking getreden voor de komende drie maanden. Daarna kan er eventueel een verlenging komen. Er lijken interessante overeenkomsten tussen de invoering van deze wet en de mondkapjesverplichting in publieke ruimten die ook per 1 december een feit is geworden.
Al vrij kort na de eerste uitbraak en enkele weken na de start (april) van de coronacrisis werd er al gesproken over de wens om snel te komen tot een noodwet. Aanvankelijk zou deze er al voor de zomer moeten zijn, maar het werd gaandeweg later en later. Natuurlijk was het niet zo dat er al in april ruim werd gesproken over een mondkapjesplicht; wel is het een onderwerp dat al vele maanden zich in een onvermoeibare aandacht mag verheugen.
Eerst verkocht Nederland er nog miljoenen aan China; toen was er een chronisch tekort aan mondkapjes en moesten huisartsen en anderen in de zorg het doen met een mondkapje per dag; waarna allerlei bedrijven als Auping zich gingen storten op de productie van deze mondkapjes. Inmiddels worden wij zo overspoeld door die dingen dat het waarschijnlijk (sic!!) al het meest voorkomende afval is wat wij op straat vinden.
Beide thema's kenden in deze periode ook de nodige voor- en tegenstanders. Het wetgevingsproces ging zeker niet van een leien dakje en gaandeweg waren er zeker ook partijen die zich afvroegen of een dergelijke wet sowieso wel nodig was. Mede daarom duurde het allemaal ook veel langer dan aanvankelijk gedacht. Natuurlijk verdiende de constructie met regionale noodverordeningen via de veiligheidsregio's geen schoonheidsprijs, maar tegelijkertijd… wat ging er eigenlijk mis?
Wie hadden er anders dan de Tweede Kamer een aantal staatsrechtgeleerden en een enkele burger nu echt een probleem met de manier waarop het tot nog toe ging? Iedereen had en heeft terecht veel kritiek op al die landelijke maatregelen die nauwelijks zijn uit te leggen (wel massaal naar Ikea maar niet gereguleerd naar de bioscoop; wel kinderen gezamenlijk gymnastiekles in de gymzaal maar niet een wedstrijdje voetballen op zaterdagochtend), maar de verschillen tussen de regio's onderling zijn nauwelijks reden voor debat.
Ook met het gebrek aan parlementaire controle valt het wel mee als wij zien hoe frequent de Kamer spreekt over allerlei coronathema's (en daarbij nogal eens eenzijdig de aandacht richtte op één thema: wekenlang maar zeuren over de IC-bedden en de verpleeghuizen vergetend). Over discussies over nut en noodzaak van de mondkapjes hoeven wij het in dit verband natuurlijk helemaal niet te hebben. Kijk hiervoor nog even naar Even tot hier (Niels van der Laan en Jeroen Woei) die de discussie fraai in een 'simpel liedje' weergaven.[1] Een maandenlang golvend overheidsbeleid en voor velen (daar reken ik mezelf niet toe!) het bewijs dat de crisiscommunicatie faalde.
Ondanks de enorme aandacht gedurende maanden en de langdurige en soms intense discussies over deze onderwerpen is het ook boeiend om te zien hoe met de realisatie (wet en mondkapjesverplichting) per 1 december de discussie ook gelijk verstomd is. Of het nu komt vanwege het feit dat Nederland nu opeens in de ban is van de komende vaccins of dat sinterklaas, kerst of de jaarwisseling ons zo bezig houden; feit is dat eigenlijk vrijwel niemand nog geïnteresseerd is de wet en wat dat voor gemeenten, veiligheidsregio's en Rijk gaat betekenen.
Waarschijnlijk zijn de meer direct betrokkenen al zo goed geïnformeerd, dat zij inmiddels wel weten dat de veranderingen allemaal niet zo revolutionair zijn en dat bijvoorbeeld de beleidsvrijheid van gemeenten (zeker zolang het aantal besmettingen vrij hoog is, zeer) beperkt is. Feitelijk bepaalde het Rijk een en ander al voor meer dan 90% dus wat dat betreft verandert er weinig. En die mondkapjes? Nu ze verplicht zijn lijkt vrijwel iedereen ze gewoon te gaan dragen. De norm is gewoon geworden dat je ze draagt in winkels en andere publieke ruimtes en het aantal personen dat daar nu echt problemen mee heeft, is ogenschijnlijk beperkt. 'Much Ado About Nothing', zou Shakespeare waarschijnlijk zeggen.
Menno van Duinlector Crisisbeheersing
[1] https://www.youtube.com/watch?v=kHLsVKt6RQ8
