9 februari 2021
Wat een verademing om te constateren dat het coronanieuws even heeft plaatsgemaakt voor de plotselinge koudegolf.[1] Na vele jaren hebben we eindelijk weer een aantal witte dagen en kunnen de schaatsen uit het vet. Enkele dagen van tevoren kondigde het KNMI al aan dat er veel sneeuw zou vallen en de temperatuur tot onder de min 10 graden zou kunnen dalen, blogt lector Menno van Duin.
Met de sneeuw en de kou schakelde Nederland gelijk in een wat lagere versnelling. Thuiswerken werd eindelijk echt even thuis werken – ook voor die honderdduizenden die ondanks alle waarschuwingen gewoon enkele dagen per week naar het werk bleven gaan. Massaal gaat heel Nederland aan de wandel, al was het maar om dat andere vormen van vervoer even lastig zijn. Zo is het te hopen dat al die elektrische fietsen (waar vooral ouderen vaak veel harder op fietsen dan ze eigenlijk aankunnen) even een aantal dagen binnenblijven. Tot op zekere hoogte raakte Nederland wat ontwricht, maar tot nu toe lijkt dat mee te vallen. Zelfs de ochtendkrant was vanochtend al weer in de brievenbus.
De rijksoverheid zou de rijksoverheid niet zijn als niet gelijk een document zou worden opgesteld met wat we wel maar vooral ook niet mogen.[2] Geen toertochten, geen bankje bij de koek en zopie, niet schaatsen met anderen (anders dan je eigen huishouding) tenzij onder de zeventien jaar. Nou weten we dat Nederlanders gemiddeld nog steeds redelijk goed luisteren naar de overheid, maar bij dit komende schaatsplezier zal bij veel gehoorzame Nederlanders gemakkelijk een intern rolconflict ontstaan. Misschien mogen bepaalde zaken dan wel niet, maar dat betekent nog niet dat we ons straks ook de deelname van een (illegale?) toertocht laten ontzeggen. Er zijn grenzen aan wat we ons door de overheid laten ontzeggen als we dan al weer zoveel jaren hebben moeten wachten op een mooie schaatstocht…
Het zou ook wel het absolute top- (of meer diepte)punt zijn als er over een dag of tien een Elfstedentocht gereden zou kunnen worden gereden die dan niet kan doorgaan door de coronacrisis. Een zuurder scenario is welhaast niet te bedenken. Ruim twintig jaren wachten en dan dit.
Over scenario's gesproken. De laatste paar weken hebben al weer feilloos aangetoond dat de werkelijkheid weer eens beduidend creatiever is dan de scenario's die we met elkaar in deze coronacrisis hebben bedacht. De zwarte zwanen blijken steeds minder zeldzaam. Eerst bleek Nederland veruit het sloomste jongetje van de klas met de vaccinaties. Kennelijk konden we hier dat Pfizer-vaccin niet opdelen in kleine porties en moest de GGD opeens maanden eerder dan gepland aan de bak, want aan massavaccinatie in plaats van vaccinaties via de huisartsen, daar was niet op gerekend. Vervolgens dook rond de kerst een nieuwe variant van het coronavirus op dat alle verwachte trajecten (een gestage afname van de besmettingen die zou leiden tot een langzame afbouw van belemmeringen) in de war stuurde.
In plaats van versoepelingen kwamen er juist verzwaringen van maatregelen en werd die 'verschrikkelijke' avondklok een feit. Inmiddels bleek dat het opdelen van het vaccin in kleinere porties wel weer mogelijk was en ontstond er nieuw ongemak toen zorg- en verpleeginstellingen van diverse kanten door 'prikkers' werden benaderd. En … ook met de vertrouwelijkheid van al die GGD-data bleek wat mis. De avondklok was voor sommigen weer een mooie reden om van zich - al rellend - te laten horen. Zien rellen doet rellen dus opeens was Nederland in de ban van rellen en zelfs wat plundering van winkels in verschillende steden (Eindhoven, Den Bosch, Rotterdam). Vervolgens kwam onder andere dankzij een stuk van enkele intensivisten in de NRC de discussie goed op gang of al die coronamaatregelen wel echt zo streng zouden moeten en of andere zaken niet ook meer aandacht behoefden.
Rutte sprak in zijn laatste persconferentie voor het eerst over drie crises: de gezondheids (lees besmettings)crisis; de economische maar ook de maatschappelijke crisis. Drie verschillende crises die deels gelijk en deels volgtijdelijk zijn, vragen natuurlijk ook een andere aanpak. De sneeuw- en ijspret vormt daarbij een thema binnen de maatschappelijke crisis met (dreigende) effecten op de gezondheidscrisis.
Omdat we steeds moeier zijn geworden van de coronacrisis is deze winterafleiding natuurlijk heerlijk. Tegelijkertijd kan je op je vingers natellen dat massale ijspret en de steeds gladder wordende verijsde straten een forse toeloop van de SEH te zien zal geven. In een ver verleden schreef de toenmalige brandweercommandant van Leeuwarden een mooie column waarin hij de 'schade' van een op handen zijnde Elsfstedentocht opsomde. Vele honderden zo niet enkele duizenden gewonden; enkele doden en dan nog een lijst van moeilijke zaken (verstopte wegen; overbelaste ziekenhuizen e.d.). Zijn verhaal was: als je vooraf bij een evenement een dergelijk lijstje zou aanleveren was er geen schijn van kans dat ook maar iemand toestemming zou geven. Bij de Tocht der Tochten wordt er niet eens geknipperd.
Tegen deze achtergrond is goed te begrijpen dat de Elfstedentocht niet wenselijk is (hooguit valt te denken aan een tocht van de 120 wedstrijdrenners) maar dat betekent niet dat de discussie niet uitgebreid gevoerd zal worden. Omdat de meeste activiteiten buiten plaatsvinden (en de besmettingsrisico's daar vele malen lager zijn) hoop en verwacht ik dat men uiteindelijk in den lande besluit verschillende activiteiten toe te laten. De waterschappen stoppen hier en daar al met malen. Immers: hoe meer ijs er beschikbaar is; hoe groter de spreiding van het publiek. Misschien moeten wij gewoon wat meer vertrouwen op het gezonde verstand van al die Nederlanders. Een volwaardige Tocht met alle toeters en bellen is onmogelijk; kleinschalige 'evenementen' in al die dorpen en steden zouden we moeten accepteren en soms dus ook faciliteren. Zoals de Leidse burgemeester Lenferink thee schonk voor demonstranten en de politie op de Dam een sneeuwballengevecht voerde met een groepje jongeren, moeten bestuurders vooral de komende dagen verstandig meeveren.
Menno van Duin, lector Crisisbeheersing
[1] IJle en Vina dank voor commentaar dat bijdroeg aan de relevante nuanceringen.
[2] Schaatsen, schaatsbanen, sneeuw en winterweer | Coronavirus COVID-19 | Rijksoverheid.nl
