22 juli 2020
Een treinontsporing in dichte mist, een explosie bij een energieverdeelstation of een uitbraak van COVID-19. De crisisaanpak van dit soort complexe incidenten en crises vraagt om de betrokkenheid van meerdere partijen. Netcentrisch werken is een werkwijze die wordt toegepast in de crisisbeheersing om binnen het netwerk van betrokkenen snel en tijdig de juiste informatie uit te wisselen. Alle 25 veiligheidsregio's, het Nationaal Crisiscentrum (NCC), het Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum (LOCC) en een veertigtal crisispartners uit vitale sectoren passen netcentrisch werken toe. Door netcentrisch te werken kunnen zij in een crisis sneller en effectiever sturen: men krijgt eerder een beter beeld dat leidt tot effectievere oordeels- en besluitvorming. Beschikbare informatie wordt continu gedeeld in plaats van het delen van situatierapportages via hiërarchische lijnen.
Vincent Suitela, adviseur netcentrisch werken bij het IFV: "Met name in de eerste maanden van de COVID-19-crisis zagen we dat netcentrisch werken, gebruikmakend van het Landelijk Crisismanagement Systeem (LCMS), op grote schaal werd toegepast. Van rijksoverheidsniveau tot aan de operationele crisisteams. Deze crisis geeft ons nieuwe inzichten over hoe de werkwijze in de praktijk kan helpen om grootschalige crises multidisciplinair in kaart te brengen."
Het draait bij netcentrisch werken om het creëren van een goede informatiepositie voor alle betrokkenen, door het continu delen van de actuele informatie omtrent een risico of incident. Een grootschalige crisis raakt al gauw meerdere partijen, organisaties en sectoren. Door samen bij te dragen aan een gedeeld informatiebeeld van de situatie kunnen betrokkenen, zowel intern als extern, beter invulling geven aan hun verantwoordelijkheden. Suitela: "Hierbij is het van belang dat er regie wordt gevoerd over de informatiebeelden van de betrokkenen. Dit betekent dat er een continu overzicht is, maar ook dat er beoordeling plaatsvindt of er bijvoorbeeld sprake is van tegenstrijdige, onjuiste, incomplete of onduidelijke informatie." In een wat chaotische beginfase van een crisis, denk aan de overstroming van VUmc, de grote 112-storing of de tramaanslag in Utrecht, creëren de betrokken partijen hierdoor sneller het overzicht en inzicht.
Het programma Netcentrisch werken van het IFV ontwikkelt en deelt kennis en adviseert haar veiligheidspartners hoe zij het netcentrisch werken kunnen inrichten qua processen, organisatie, mensen en techniek. Suitela: "Ook de landelijk functioneel beheerders van LCMS zijn onderdeel van ons team. Naast veiligheidsregio's hebben crisispartners zoals waterschappen en geneeskundige netwerken maar ook bijvoorbeeld ook Rijkswaterstaat en drinkwaterbedrijven een implementatietraject afgerond of gestart om netcentrisch te werken met het LCMS.'' In dit filmpje legt het IFV eenvoudig uit hoe het LCMS de werkwijze ondersteunt.
Het IFV beheert het LCMS, maar zorgt er ook voor dat dit systeem wordt doorontwikkeld op basis van nieuwe inzichten en wensen vanuit de gebruikers. Van groot belang is dat het systeem robuust is en toekomstbestendig blijft. Suitela: "Een voorbeeld hiervan is dat dit jaar de geografische module van het LCMS (LCMS-Plot) wordt vervangen door een geheel nieuw ontwikkelde applicatie. Hiermee kan de crisisorganisatie op een moderne manier geografisch overzicht over de crisis behouden. Robuustheid van het LCMS hebben we hoog in het vaandel staan. De vitale infrastructuur ondersteunen we graag met een betrouwbaar informatiesysteem."
Het IFV heeft een ambitie met netcentrisch werken. Daarvoor heeft men in nauwe afstemming met de organisaties die netcentrisch werken vier speerpunten voor de doorontwikkeling gedefinieerd.
Een eerste speerpunt is de doorontwikkeling van netcentrisch werken van reactie naar pro-actie. De werkwijze werd oorspronkelijk louter reactief toegepast in de crisisbeheersing. De laatste jaren wordt de werkwijze steeds meer proactief toegepast in situaties met een dreigende crisis (denk aan bv. droogte) en voor het in kaart brengen en monitoren van risico's. Suitela: "We blijven samen met de verschillende sectoren beoordelen wat deze ontwikkeling betekent en hoe we hier verder vorm aan willen geven."
Het tweede speerpunt is om de kwaliteit van de werkwijze verdergaand te borgen. Mede omdat er een brede groei plaatsvindt in de toepassing van netcentrisch werken binnen de crisisbeheersing en er steeds meer partijen aansluiten is dit van groot belang. Een blijvende eenduidige en uniforme wijze van informatie-uitwisseling is noodzakelijk om de samenwerkingsvorm efficiënt en effectief te houden. Zeker als de sectorale diversiteit en verschil in ervaring met netcentrisch werken onder de betrokkenen groter worden.
Met het derde speerpunt zet het IFV, mede gezien de groei van het aantal netcentrisch werkende organisaties, in op het duurzaam inrichten van de samenwerking tussen deze organisaties.
En het laatste speerpunt draait om het vertalen van de doorontwikkeling en bredere toepassing van de werkwijze naar het nog beter maken van het systeem LCMS. Suitela: "Tijdens COVID-19 hebben we gezien dat het netcentrisch werken met LCMS op grote schaal werd toegepast. Het is mooi om te zien dat het werk waarvoor je aan de lat staat, bijdraagt aan snel handelen in crisis- en rampsituaties. Daar word ik vanuit mijn betrokkenheid bij netcentrisch werken blij van."
