Onderzoek naar kennisdeling en hiërarchie binnen de Nederlandse brandweer

17 augustus 2016

Hoe vindt kennisdeling plaats binnen de Nederlandse brandweer, gezien haar hiërarchische organisatiestructuur? Het afstudeeronderzoek van Noortje Kok geeft hier antwoord op.

Noortje Kok verdedigde met goed resultaat de scriptie die zij schreef ter afronding van de masteropleiding Beleid, Communicatie en Organisatie (afstudeerrichting advies en verandering) aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Zij heeft haar onderzoek uitgevoerd bij de Academie voor Talent en Leiderschap Veiligheidsregio's van het IFV. 

Onderzoeksresultaten

Uit het onderzoek blijkt dat de rol van hiërarchie in het kennisdelingsproces klein is. Het heeft een vertragend effect en zorgt voor een verschil in perspectief. Doordat hierdoor een vertaling moet worden gemaakt tussen de verschillende perspectieven (strategisch, tactisch en operationeel), belemmert en vertraagt dit de kennisdeling. Een grotere rol hebben de lange en trage procedures. De ideeën, verbeteringen en leermomenten moeten via vaste personen en procedures verspreid worden. Dit zorgt ervoor dat het erg lang duurt voordat de kennis bij de juiste persoon terecht komt. Dit vertraagt de kennisdeling en demotiveert de medewerkers. Verder blijken sterke onderlinge verhoudingen van belang te zijn. Gemaakte fouten en nieuwe ideeën delen medewerkers graag met mensen die ze vertrouwen en bij wie ze zich op hun gemak voelen. De cultuur van de brandweerorganisatie blijkt ook een grote invloed te hebben op de kennisdeling. De werkzaamheden, normen en waarden hebben een sterk effect op de manier waarop kennis gedeeld wordt.

In haar rapport presenteert Kok een aantal praktische aanbevelingen die interessant kunnen zijn voor de brandweer:

• Richten op de sfeer en goede onderlinge verhoudingen.
• Beter gebruik maken van de kennisregisseurs.
• Werken aan kritisch vermogen.
• Kennisdeling onderdeel maken van de werkzaamheden.

Meer weten? Bekijk het onderzoeksrapport van Kok.
Kennis is macht, kennisdeling is kracht

Academie voor Talent en Leiderschap Veiligheidsregio's en doorwerking onderzoek

In een eventueel vervolgonderzoek is het interessant om de veranderende rol van hiërarchie te onderzoeken. Deze blijkt de afgelopen jaren te zijn afgenomen. Mogelijk impliceert dit dat hiërarchie voor de brandweer minder van belang is en een andere structuur beter aansluit in de toekomst. Gezien de kwalitatieve methode van onderzoek en het aantal respondenten, is het goed om dit onderzoek met een kwantitatieve methode te herhalen. Op deze manier kan in cijfers worden uitgedrukt hoe groot het effect van hiërarchie op kennisdeling precies is. Verhoudingen blijken een belangrijke rol te spelen als het gaat om kennisdeling. In mogelijk vervolgonderzoek kan onderzocht worden hoe onderlinge verhoudingen kunnen bijdragen aan een optimalisatie van de kennisdeling. Voor vervolgonderzoek kan het ook interessant zijn om deze relatie te controleren door middel van een netwerkanalyse. Met een dergelijke analyse wordt duidelijk hoe de verhoudingen lopen en wie kennis met elkaar delen. Ook is het mogelijk interessant om binnen verschillende ploegen, posten of regio's een onderzoek te verrichten naar de cultuur. Mogelijk kan er hierdoor een verband zichtbaar worden tussen verschillende organisatieculturen en de invloed daarvan op kennisdeling. Dit kan interessant zijn, omdat er mogelijk culturen zijn die de kennisdeling belemmeren of juist stimuleren.

De academie heeft de ambitie om via actieve samenwerking met universiteiten en hogescholen een brug te slaan tussen (toegepaste) wetenschap en praktijk. Kennisontwikkeling op het gebied van leiderschap, organisatiekunde en talentontwikkeling is daar onderdeel van. Deze ambitie willen wij realiseren door het met regelmaat bieden van plekken voor bachelor- en masterstudenten.