Welke onderzoeken voeren wij momenteel uit? Bekijk een actueel overzicht van onze lopende en doorlopende onderzoeken.
Onderwerp onderzoek
Lopend of doorlopend
Lopend onderzoek
Contactpersoon
Rijk van den Dikkenberg (Rijk.vandenDikkenberg@ifv.nl)
Opdrachtgevers
Projectbeschrijving
Er is in de EU een gebrek aan statistiek over branden. Veel landen houden wel gegevens bij, maar er is geen enkele afstemming tussen de wijze waarop deze gegevens verzameld en geregistreerd worden.
Zo is het niet bekend hoeveel mensen er jaarlijks in de EU omkomen bij brand. De schattingen lopen uiteen van 4.000 tot 8.000. Het IFV heeft hierover al langere tijd gesproken met zowel Europarlementariërs als de Europese Commissie.
Om deze behoefte aan gegevens kracht bij te zetten heeft het IFV in samenwerking met de European Fire Safety Alliance twee onderzoeken uitgevoerd naar fatale woningbranden in 9 Europese landen.
Mede door deze inzet van het IFV heeft het Europees Parlement besloten de Europese Commissie te vragen een onderzoek te laten uitvoeren naar de wijze waarop in de EU lidstaten en in Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk, Canada, de Verenigde Staten en Australië brandstatistiek wordt verzameld en op basis van dit onderzoek drie voorstellen te doen voor een uniforme aanpak in de EU, inclusief een kosten/batenanalyse, casestudies en de bijdrage aan het verbeteren van de brandveiligheid.
Het IFV gaat in samenwerking met de European Fire Safety Alliance en met een aantal samenwerkingspartners, waaronder de Universiteiten van Lund en Edinburgh en de Amerikaanse NFPA dit onderzoek voor de Europese commissie uitvoeren.
Type onderzoek
Enquête, kosten/batenanalyses, casestudies, expert jugdement
Startdatum
Juli 2020
Verwachte opleverdatum
December 2021
Hans Hazebroek (hans.hazebroek@ifv.nl)
Gedragsinterventies senioren
Margo Karemaker (margo.karemaker@ifv.nl)
Bekleed meubilair
René Hagen (rene.hagen@ifv.nl)
Het project betreft de volgende 3 aspecten:
Vergelijking fatale woningbranden en reddingen
Rijk van den Dikkenberg (rijk.vandendikkenberg@ifv.nl)
Fatale woningbranden
De Brandweeracademie verzamelt structureel data over fatale woningbranden in Nederland. Daarbij werken wij samen met de bij de betreffende branden betrokken brandweerkorpsen en teams brandonderzoek. Zij leveren aan de hand van een vragenlijst de gegevens over de fatale woningbranden. De respondenten worden benaderd op basis van informatie uit persberichten over een fatale woningbrand in hun regio. Hierdoor worden ook de fatale woningbranden in kaart gebracht waarbij de brandweer geen hulp heeft verleend, bijvoorbeeld omdat de brand bij het ontdekken al gedoofd was.
Overzichtspagina Fatale woningbranden
Validatie basisprincipes van brandbestrijding
De basisprincipes van brandbestrijding (voorheen: Hernieuwde kijk op brandbestrijding) worden op dit moment in een aantal regio's toegelicht en verschillende regio's gebruiken de basisprincipes bij de bestrijding van (binnen)branden. Om na te gaan of de principes praktisch toepasbaar zijn en of er mogelijk wijzigingen noodzakelijk zijn, worden incidenten waarbij deze basisprincipes zijn toegepast nader onderzocht.
Zonnepanelen
Jaap Molenaar (jaap.molenaar@ifv.nl)
Er is binnen de brandweer nog veel onduidelijk hoe er met zonnepanelen moet worden omgegaan, zowel in de vergunningverlening als in de advisering naar bedrijven, gemeenten en burgers maar ook bij incidentbestrijding.Het project start met het in kaart brengen van de vragen die breed (van proactie tot nazorg) binnen de brandweer leven. Ook worden in deze stap ervaringen gedeeld rond vergunningverlening en incidenten. De input is geleverd door collega’s uit 16 veiligheidsregio’s en wordt geclusterd en zo concreet mogelijk gemaakt. Om het geheel overzichtelijk te houden is er qua PV-systemen (PV is de afkorting van Photo Voltaic) gekozen voor de volgende indeling: zonneparken, indaksystemen, opdaksystemen.De tweede stap is om in samenspraak met leveranciers en installateurs duidelijkheid te krijgen op het gebied van voorschriften, risico’s op het ontstaan van incidenten, risico’s voor het brandweerpersoneel en vanuit de techniek uitvoerbare veiligheidsmaatregelen. De outcome van deze stap is naar verwachting de eerste aanzet tot handelingsperspectieven en informatiebladen voor de verschillende doelgroepen.In de laatste stap worden de concrete producten ontwikkeld zoals:
Karin Dangermond (karin.dangermond@ifv.nl)
Eén van de vijf onderzoekslijnen binnen Brandweerkunde is Organisatie en cultuur. Dit promotieonderzoek naar de belemmerende en stimulerende aspecten van de door repressieve brandweermensen ervaren brandweercultuur bij het verwerken van heftige gebeurtenissen sluit niet alleen goed aan bij deze onderzoekslijn, maar ook bij de binnen de brandweer groeiende aandacht voor het geestelijk welzijn van brandweermensen. Zo is er steeds meer aandacht voor PTSS en zijn er initiatieven om de veerkracht/mentale weerbaarheid van brandweermensen te ondersteunen, zoals blijkt uit het recentelijk geopende Steunpunt Brandweer. De cultuur die bij de brandweerorganisatie aanwezig is, heeft vanzelfsprekend invloed op het geestelijk welzijn en dus functioneren van brandweermensen. Binnen en buiten de brandweer heerst echter een (stereotype) beeld van wat deze cultuur precies inhoudt, onduidelijk is of dit beeld klopt. Een wetenschappelijke onderbouwing is er niet, sociaal wetenschappelijk onderzoek naar deze cultuur ontbreekt. Het promotieonderzoek, dat in samenwerking met de Universiteit voor Humanistiek wordt uitgevoerd, biedt een eerste, verdiepend inzicht in die cultuur.
In praktijktesten voor een onderzoek naar de offensieve buiteninzet (OBI) is gebleken dat de methode voor rookgaskoeling het optreden van de inzetploeg kan beïnvloeden. Tijdens de fase van rookgaskoeling wordt de directe omgeving van de inzetploeg gekoeld, maar blijkt dat de temperatuur in de ruimte achter de ploeg weer op kan lopen. Daardoor kunnen zij ingesloten raken. Verder kan de rookgaskoeling onbedoeld een negatief effect hebben op eventuele slachtoffers in de ruimte.
Om rookgaskoeling veilig te kunnen toepassen is het nodig meer inzicht te krijgen in het effect van de 'standaardmethode' op de omgevingscondities in het gebouw waarin de inzetploeg en/of eventuele slachtoffers zich bevinden. Daarnaast is meer inzicht nodig in andere methoden dan de 'standaardmethode' voor rookgaskoeling.
Het doel van het onderzoek is tweeledig.
De Brandweeracademie werkt in dit onderzoek nauw samen met brandweermensen uit het veld.
Thijs Geertsema (thijs.geertsema@ifv.nl)
De afgelopen jaren komen er steeds meer ‘moderne’ blusmiddelen op de markt. Het is echter (deels) onduidelijk wat het werkingsprincipe van deze blusmiddelen is bij brandbestrijding. Ook is niet altijd geheel helder in welke incidentscenario’s en in welke mate deze middelen een bijdrage leveren aan de brandbestrijding, of binnen welke tactiek of werkmethode deze toepasbaar zijn. Inmiddels maken verschillende regio’s al wel gebruik van deze moderne blusmiddelen. Het lectoraat stelt zich daarom de vraag of het mogelijk is om (met hulp van de regio’s) meer te leren over moderne blusmiddelen. Binnen het onderzoek wordt gekeken naar drie groepen blusmiddelen, namelijk watergedragen additieven, aerosol generatoren en schuimsystemen met diverse schuimvormende middelen.Het doel van het onderzoek is kennisontwikkeling waardoor regio’s ondersteund worden met praktisch toepasbare kennis, een handelingsperspectief en kaders over moderne blusmiddelen. Dit doel kan worden behaald door: > Het verzamelen en samenvatten van beschikbare kennis en literatuur.> Het verzamelen en analyseren van casussen waarin de blusmiddelen zijn toegepast.> Het leren van elkaars ervaringen met de blusmiddelen binnen de regio’s door middel van actieleren en binnen een community of practice (CoP).> Het onderzoeken van de werking van de blusmiddelen in specifieke situaties.
Hans Hazebroek (hans.hazebroek@ifv.nl)
Reddingen bij brand
Het doel van het onderzoek is om inzicht te krijgen in de reddingen die door de brandweer worden gedaan bij woningbranden. Om beleid op te kunnen stellen in relatie tot reddingen door de brandweer is het nodig om inzicht te hebben in aspecten zoals:
Informatie over deze en andere relevante aspecten wordt in het onderzoek verzameld en geanalyseerd.
Specialisme Natuurbrandbeheersing (GBO-SO)
Nienke Brouwer (nienke.brouwer@ifv.nl)
Informatiemanagement bij crises: een verrijking?
Laurens van der Varst, senior onderzoeker crisisbeheersing
Met dit onderzoek wordt beoogd duiding te geven aan de organisatie van het informatiemanagement. Hoe wordt de huidige organisatie van het informatiemanagement door betrokkenen ervaren? De centrale vraag van het onderzoek luidt: Hoe is de huidige organisatie van het informatiemanagement te duiden? Daarbij belichten we ontwikkelingen in informatiemanagement, kijken aan de hand van analyse van 10 crisissituaties naar het gebruik van LCMS en brengen de ervaringen met informatiemanagement onder informatiefunctionarissen en operationeel leiders in beeld.
Lessen uit crises en mini-crises 2019
Vina Wijkhuijs (vina.wijkhuijs@ifv.nl)
Ook dit jaar zal een publicatie verschijnen in de reeks Lessen uit crises en mini-crises. Deze keer met bijzondere gebeurtenissen uit het jaar 2019, zoals:
Flexibiliteit van GRIP
Enkele jaren geleden heeft het lectoraat Crisisbeheersing onderzoek gedaan naar de mate waarin en de wijze waarop (over de jaren 2010 t/m 2014) van GRIP gebruik werd gemaakt. De resultaten van dat onderzoek zijn beschreven in de publicatie De flexibiliteit van GRIP (2015). Inmiddels zijn we enkele jaren verder en zien wij dat bij verschillende kritieke gebeurtenissen nieuwe flexibele vormen van GRIP worden toegepast. Voor het lectoraat is dit reden om opnieuw onderzoek te doen naar het gebruik van GRIP.
Toolkit Nazorg TGB
Laurens van der Varst, projectleider IFV (laurens.vandervarst@ifv.nl)
Om handvatten te bieden voor de opvang en nazorg van 'first responders' bij terrorisme, extreem geweld en grootschalig optreden, ontwikkelen het IFV en Kenniscentrum ARQ Impact een Toolkit Nazorg TGB. De Toolkit wordt in samenwerking met de kolommen (politie, brandweer, GHOR) opgesteld.
De Toolkit kan worden gebruikt ter voorbereiding op en als ondersteuning tijdens de opvang en nazorg. Bestaande producten, zoals de richtlijn Psychosociale ondersteuning geüniformeerden, vormen de basis voor de Toolkit.
Rondom enkele stations van de Oostlijn te Amsterdam (metro) zijn er brandveiligheids-knelpunten. Om hier verder in te komen, is er een programma opgestart met een aantal werksporen.
Een van die sporen betreft het inventariseren en beoordelen van veiligheidsmaatregelen. Daarnaast wordt gewerkt aan een redeneerlijn omtrent gelijkwaardigheid
De rol van het IFV in dit traject betreft het ophalen, onderzoeken en valideren van verbetermaatregelen, aanwezigheid bij de werksessies en review op de concept en definitieve notitie.
Als gevolg van de energietransitie worden steeds meer duurzamere brandstoffen gebruikt voor (weg) voertuigen. We zien daardoor een toename van het aantal zogenaamde 'multifuel tankstations' (MFT-stations') waar het 'tanken' van meerdere brandstoffen mogelijk is, zoals: LPG, CNG, benzine, (bio)diesel, waterstof, LNG en het (snel)opladen van elektrische auto's.
Voor afzonderlijke brandstoffen zijn er voorschriften en richtlijnen, zoals bijvoorbeeld de uitgaven in de PGS-reeks. Er is nog slechts beperkt onderzoek gedaan naar de combinaties van brandstoffen/oplaadmogelijkheden en een integrale richtlijn is nog niet beschikbaar. Vanuit diverse onderzoeken en projecten wordt aangedrongen op het ontwikkelen van een gemeenschappelijke (internationale) norm. Een dergelijke norm zou aanvullende veiligheidsaspecten moeten bevatten die gericht zijn op de interactie tussen de verschillende brandstoffen en tussen de brandstoffen en faciliteiten voor elektrisch opladen van voertuigen.
Vooruitlopend hierop is op basis van de huidige beschikbare informatie en praktijkkennis deze aandachtskaart 'MFT-stations' ontwikkeld. Na het verschijnen van deze aandachtskaart zal de kennisontwikkeling over MFT-tankstations verder doorgaan. Dit vraagt een gezamenlijke inspanning van bedrijfsleven, overheden en kennisinstituten.
De aanwezigheid en het gebruik van waterstof in een besloten omgeving als een woning, een stalling of een tunnel roept een aantal vragen op over het veilig gebruiken van waterstof. Waterstof is immers een gevaarlijke stof dat met de nodige aandacht moet worden behandeld.
Het IFV is gestart met een literatuuronderzoek waarmee vragen omtrent veiligheid van waterstof in een besloten omgeving worden beantwoord. De focus van het onderzoek ligt op de algemene aspecten van het gebruik van waterstof in een besloten omgeving en op het gebruik van waterstof in woningen ten behoeve van verwarming.
De kennis die hiermee wordt opgedaan, is relevant voor het beoordelen van veiligheidsrisico's door overheden, bedrijfsleven en kenniscentra. De opgedane kennis wordt ter bespreking en becommentariëring ingebracht bij relevante netwerken, zoals het CoP H2, werkgroepen binnen het WVIP-programma en de Kennistafel Transport.
Waterstof Veiligheid Innovatie Programma (WVIP)Werkpakket 2: Risicobeheersing en Incidentbestrijding
Hans Spobeck (voorzitter WP2) (hans.spobeck@ifv.nl)
Doelstelling Waterstof Veiligheid Innovatie Programma (WVIP)
De brede introductie van waterstof, als innovatieve en duurzame energiedrager, mogelijk te maken en te versnellen, door potentiële risico's te identificeren en te adresseren, en door passende voorzorgsmaatregelen vorm te geven om risico's te mitigeren en beheersen.
Onderzoeksvragen Werkpakket 2:
Resultaten:
Risicobeheersing (RB) en incidentbestrijding (IB):
Opstellen risicomatrix met: scenario's, gevolgen, RB-aatregelen (preventief), restrisico's en IB-maatregelen (repressief)
Risicobeheersing:
Incidentbestrijding:
Margreet Spoelstra (margreet.spoelstra@ifv.nl)
Johan van der Graaf (johan.vandergraaf@ifv.nl)
De komst van de Omgevingswet biedt de mogelijkheid om omgevingsveiligheid en de brandveiligheid van gebouwen meer integraal te bekijken, en juist op het scheidsvlak van omgeving/gebouw is sprake van kennisbehoefte.
De afgelopen twee jaar heeft het IFV samen met Brandweer Nederland hard gewerkt aan de kennis en de vaardigheden die veiligheidsregio's nodig hebben om goed voorbereid te zijn op de Omgevingswet. Dit betroffen veelal procesmatige en organisatorische onderwerpen, terwijl in het nieuwe IFV-programma (bouwkundige) maatregelen centraal staan.
Diverse veiligheidsregio's beraden zich momenteel over hun mogelijke rol bij de totstandkoming van omgevingsplannen. Er is behoefte aan meer invloed op de brandveiligheid in een zo vroeg mogelijk stadium van besluitvorming. Uit de praktijk blijkt dat er behoefte is aan kennisdocumenten ter ondersteuning van deze rol. Procesmatig is er al aantal kennisdocumenten beschikbaar (bijv. 'Handreiking-inbreng-veiligheidsregio's-in-omgevingsvisies'), maar op inhoud is beperkt actueel materiaal beschikbaar..
De volgende kennisdocumenten worden in 2020 ontwikkeld:
1. Handreiking 'Borgen brandveiligheid in omgevingsplannen' (Johan van der Graaf)
2. Handreiking 'Reikwijdte wettelijk kader bouwtechnische voorschriften' (Johan van der Graaf)
3. Infoblad 'Verschillen tussen Bouwbesluit 2012 en Bbl' (Johan van der Graaf)
4. Stappenplan 'Toetsen van een concept-bouwplan in een voorschriftengebied/aandachtsgebied aan de voorschriften van het Bbl' (Margreet Spoelstra)
Voor 2021 is het voorstel:
5. Handreiking totstandkoming aanwijzing aandachtsgebieden en voorschriftengebieden (Margeet Spoelstra)
Product 1-4: najaar 2020
Product 5: 2021
Talking Traffic is een onderdeel van het initiatief 'Beter Benutten' waarin de Rijksoverheid, regio's en bedrijfsleven samenwerken om de bereikbaarheid over weg, water en spoor te verbeteren. Bij Talking Traffic bieden nieuwe ontwikkelingen in 'smart mobility' diverse informatie aan de weggebruikers met als doelstelling een vlottere doorstroming en beter benutten van de wegen. Specifiek voor voorrangsvoertuigen zijn twee onderdelen van belang. De beïnvloeding van verkeersregelinstallaties door voorrangsvoertuigen: "nooit meer door rood rijden". Daarnaast worden overige verkeerdeelnemers via apps en online routenavigatiesystemen geïnformeerd over naderende voorrangsvoertuigen (early warning).Wij blijven ons in 2020 bezighouden met de ontwikkelingen rondom Talking Traffic. In een aantal gebieden worden pilots uitgevoerd. De activiteiten van het kenniscentrum bestaan uit:
Effecten van het vrijkomen van gevaarlijke stoffen kunnen worden beperkt door het nemen van maatregelen in de omgeving. Voor het nemen van effectieve maatregelen in het kader van de Omgevingswet en het bouwen in aandachtsgebieden en voorschriftengebieden is nog veel kennis nodig. Het RIVM ontwikkelt hiervoor een maatregelencatalogus, waarbij zij behoefte hebben aan kennis voor het vullen van de catalogus.
Het IFV voert in dit kader een onderzoek uit naar de effectiviteit van explosiemaatregelen. Na een inventarisatie binnen de veiligheidsregio's is besloten om het onderzoek te richten op de volgende maatregelen:
De activiteiten van het IFV bestaan uit
Met de komst van de Omgevingswet in 2022 ontstaat er een nieuwe werksituatie. Veiligheidsregio's moeten dan sneller met actualisatie van bedrijfsbrandweeraanwijzingen komen . Vervangen en aanvullen van de inhoud van het Scenarioboek is daarom nodig. Belangrijke scenario's (bv. in het kader van de energietransitie) ontbreken en er is sprake van voortschrijdend inzicht. Inhoudelijke behandelaars en bedrijfsleven kunnen helpen met het komen tot uniform en transparant inzicht in welke milieubelastende activiteiten relevant kunnen zijn voor bedrijfsbrandweer scenario's.
Het Scenarioboek uit 2009 heeft na 11 jaar dus recht op een actualisatie.
De rol van het IFV is helpen bij het vinden van een nieuwe structuur voor het scenarioboek en meewerken en meeschrijven aan de actualisatie van met name module 0 van het boek.
Vanuit de praktijk en media kwamen signalen naar voren dat hulpverleningsvoertuigen niet altijd met optische en geluidssignalen (OGS) reden tijdens de nachturen. In 2018 werd daarom het eerste verkennend kwantitatief onderzoek naar het gebruik van OGS in de nacht uitgevoerd door het Kenniscentrum Voorrangsvoertuigen van het IFV. Hierbij zijn chauffeurs van de drie grote diensten (brandweer, politie, ambulance) bevraagd door middel van een vragenlijst. Daarnaast zijn ook burgers bevraagd.
De resultaten die uit dit onderzoek naar voren kwamen, waren aanleiding voor een vervolgonderzoek. Dit vervolgonderzoek richt zich op het nader verkennen van vier thema's die van invloed kunnen zijn op het wel of niet gebruiken van optische en geluidssignalen. Deze thema's zijn:
De vraag die centraal staat in dit vervolgonderzoek is: Is het noodzakelijk om wet- en regelgeving en praktijk beter op elkaar af te stemmen? En zo ja, op welke manier(en) zou dit het beste gerealiseerd kunnen worden?
In 2020 wordt onderzoek gedaan, onder andere door praktijkexperimenten, om te kijken of een hulpdienstvoertuig zich sneller door het verkeer beweegt wanneer wordt gereden met optische en geluidssignalen (OGS). Wanneer de gemiddelde ritduur van deze rit wordt vergeleken met een gemiddelde ritduur zonder OGS, kunnen eventuele verschillen inzichtelijk worden gemaakt.
Er is geen (wetenschappelijke) basis voor de bewering dat het gebruik van OGS in Nederland zou bijdragen aan het sneller ter plaatse komen van hulpdiensten. Deze hoofdvraag staat centraal in dit onderzoek. Tevens dringt de vraag zich op of het mogelijk sneller ter plaatse zijn dankzij het rijden met OGS en het gebruikmaken van vrijstellingen, opweegt tegen de verhoogde kans op verkeersongevallen.
In het onderzoek wordt de gemiddelde duur van prio 1-ritten, prio 2-ritten en blanco ritten onderling vergeleken. Tijdens deze ritten zullen met verschillende variabelen rekening worden gehouden, denk hierbij aan spitstijden, rijden binnen en buiten de bebouwde kom en weersomstandigheden.
Publieke organisaties en professionals in de fysieke veiligheid, zoals de brandweer en de geneeskundige hulpdiensten, gebruiken openbare kennisdocumenten ten behoeve van hun organisatie en werkwijze. Het is van belang, dat deze documenten actueel en beschikbaar zijn. Het IFV is hiervoor verantwoordelijk.
Kijk voor een overzicht van alle kennisdocumenten op het Kennisplein.
De lectoraten Brandpreventie, Brandweerkunde, Crisisbeheersing en Transportveiligheid zijn belangrijke pijlers van het IFV. Ze vormen de schakels tussen ons onderzoek, onderwijs en de praktijk. Zij ontwikkelen en verspreiden op objectieve wijze kennis en doen, zelfstandig of in opdracht van derden, onderzoek. De leiding en eindverantwoordelijkheid van onderzoeken liggen bij de lectoren.
De lectoraten kenmerken zich door een objectieve manier van werken die is vastgelegd in een handboek onderzoek en ethische richtlijnen voor lectoren en onderzoekers. Lectoren en onderzoekers zijn onafhankelijk in de wijze waarop zij hun onderzoek inrichten en uitvoeren. Zij verantwoorden op transparante wijze hun keuzes en conclusies, de in het onderzoek gehanteerde methoden en bronnen, de zorgvuldigheid van de uitvoering alsmede eventuele doorwerking van onderzoeksresultaten in het onderwijs. In 2019 is een systeem van externe visitatie ingericht met als doel de kwaliteit van het onderzoek te evalueren en versterken.
De dagelijkse leiding van het IFV is in handen van de directie: de algemeen directeur en de directeur bedrijfsvoering. Zij zorgen ervoor dat de lectoraten onafhankelijk en objectief hun onderzoek kunnen inrichten en uitvoeren. Het algemeen bestuur van het IFV (bestaande uit de voorzitters van de 25 veiligheidsregio's) is hier niet bij betrokken.
Het IFV heeft als uitgangspunt dat alle onderzoeksrapporten openbaar zijn en gepubliceerd worden op deze website.
