Praktijkonderzoek rookverspreiding in woongebouwen

Tijdens de testweken voeren we negentien experimenten uit, twee per dag, met uitzondering van de eerste dag. Wat meten we?

Standaard scenario en standaard vuurlast

Bij alle testen werken we met één standaard scenario met een standaard vuurlast: een brand in een bank in de woonkamer in een nachtelijke situatie. Vanwege de vergelijkbaarheid is ervoor gekozen om de invloed van de wind zo veel mogelijk uit te sluiten, en daarom in principe met een gesloten buitengevel te testen. Hierop is één uitzondering: op één testdag wordt maximale ventilatie toegepast.

Voor iedere test plaatsen we in een appartement op de eerste verdieping van het woongebouw eenzelfde bank. Er is geen andere vuurlast in het appartement aanwezig. De bank wordt onder gecontroleerde omstandigheden steeds op dezelfde plek in brand gestoken. Voor de experimenten is het van belang om de brand te laten branden, om te zien wat er met de rook gebeurt. Na 20 minuten doet de blusploeg van Veiligheidsregio Utrecht een inzet: de brand wordt geblust en het woongebouw wordt geventileerd.

Vluchtveiligheid en overleefbaarheid

Het onderzoek is bedoeld om in verschillende situaties vast te stellen hoe het is gesteld met de vluchtveiligheid en overleefbaarheid voor bewoners. Om dit te kunnen bepalen, gebruiken we diverse film- en meetapparatuur die verdeeld is over meerdere verdiepingen. We gaan bij het meten uit van drie hoogtes van personen: liggend, kruipend en staand (30 cm, 90 cm en 1.50 m). De volgende factoren worden gemeten:

Temperatuur
Thermokoppels meten de omgevingstemperatuur. Thermokoppels bevinden zich op alle verdiepingen in zowel de woningen als de gangen en worden ook gebruikt om de verspreiding van hitte via leidingschachten vast te leggen.

​

​

Straling
Diverse watergekoelde stralingsmeters en plaatfluxmeters leggen vast in hoeverre er sprake is van hittestraling vanuit de rooklaag.

Omgevingsdruk
Rook verplaatst zich vooral aan de hand van drukverschillen; daarom wordt de omgevingsdruk op meerdere plekken vastgelegd. 

Meetboom
De meetapparatuur voor temperatuur, straling en druk is op een aantal plaatsen gecombineerd tot een zogenoemde meetboom. Dit vergemakkelijkt het installeren, verplaatsen en beschermen van gevoelige apparatuur in een extreme omgeving (hitte, stoom).

Rooklaaghoogte en zichtlengte
Deze kunnen continu afgelezen worden, doordat er op verschillende plekken markeringen zijn aangebracht.

Gassen
De concentraties koolmonoxide, zuurstof en stikstofoxiden worden vastgelegd met een aantal stationaire en mobiele meetinstrumenten. De zogenoemde testo's hebben een vaste opstelling waarbij de data ook direct centraal kunnen worden verzameld en uitgelezen. Verder gebruiken we mobiele meetapparatuur. De data hiervan worden na iedere test verzameld.

Filmapparatuur
In totaal zijn er meer dan 30 cameraposities die vastleggen wat er iedere test gebeurt. Deelnemers aan het bezoekersprogramma kunnen gedurende een test via een aantal camera's live meekijken.

Regieruimte, dataverzameling en -opslag
Er is een centrale regieruimte ingericht in het gebouw. Deze ruimte is speciaal (achter een aantal dichte scheidingswanden) geselecteerd, omdat deze veilig moet zijn voor de onderzoekers. In deze ruimte wordt de regie gevoerd over de feitelijke uitvoering van de testen, en worden ook alle data opgeslagen en vrijwel direct daarna geback-upt. De regie staat in direct contact met de blus-/veiligheidsploeg om de inzet tot op de seconde nauwkeurig te laten uitvoeren in verband met de vergelijkbaarheid. 

Inzet blusploeg
De brandweer staat bij brand in gestapelde woongebouwen voor het dilemma: moet er prioriteit gegeven worden aan redding (zodat alle mensen uit het gebouw worden gehaald) of aan blussen (zodat de brand zich niet kan uitbreiden en geen nieuwe rook meer produceert). Bij ieder experiment wordt daarom na verloop van een bepaald tijdsbestek ingegrepen in de vorm van een offensieve (gericht op het uitmaken van de brand) of defensieve interventie (gericht op het instandhouden van het brandcompartiment en het ontruimen van omliggende woningen) door de brandweer, waarbij de effecten op brandontwikkeling en rookverspreiding worden vastgelegd. 

Waarom dit onderzoek?

Bij relatief kleine branden in woon(zorg)gebouwen verspreidt de rook zich steeds vaker door een groot deel van het pand. Het gevolg hiervan is dat bewoners gezondheidsschade oplopen of soms zelfs overlijden, en dat de brandweer het volledige gebouw moet ontruimen. Mede omdat het vaak om kwetsbare bewoners gaat, hebben deze incidenten een grote maatschappelijke impact.

Wat gaan we onderzoeken?

Onderzocht wordt hoe de rook zich precies verspreidt en hoe dit het beste beperkt kan worden, zowel door maatregelen te nemen in/aan het gebouw als door de manier waarop de brandweer deze incidenten bestrijdt.   

​Projectleider Hans Hazebroek over het wat en waarom van het onderzoek.

Wie werken er aan het onderzoek mee?

Brandweer Nederland, Veiligheidsregio Utrecht (VRU), woningcorporatie De Woningraat (de eigenaar van het voormalige woonzorgcentrum), de gemeente Oudewater, het RIVM en Brandweer Oudewater zijn nauw betrokken bij de experimenten.